METİN ACIPAYAM: Müzik-musikî-vecd münasebeti… Müsbet vecd hâli, şahsın kendinden geçmek suretiyle, “ben” yerine “O” diyebilme hâlidir. “O” ise, marifetinin uçsuz bucaksız olduğu hakiki sevgilidir. Hakiki sevgiliyi fikretme meselesinde, manevî vecd hâlinin bir cihetten bağlı olduğu veçhe; musikî meselesidir. Musikî, aklî ve ruhî dünyamızı, tanzim, tasnif ve terbiye eden muharrik kuvvete sahibtir. İnsan menfi yahut müsbet vecd hâliyle tavrını ve hareketini belirler. İnsanın eşrefi, vecd hâlindeyken mânevî olanla rabıta kurar, helâlinden bir aşk, hüzün ve duygulara gark’olur. İnsanın şeytanı, vecd hâlindeyken haram olan duygu ve coşkunluklara kapılır. Şeytanî vecde, edepsiz söz, fiil ve bunalım hâkimdir. Vecdin dünyevî olanını öne çıkaran Batı’nın dinden uzaklaşmış seküler kafası, sanat, şiir, mûsiki ve mistisizmin vecde geçirdiği hâlleri maddî haz hâline getirmiştir. Bu mânada vecd, hissî ve aklîdir. Yâni mukaddes olandan kopuktur. Bu sözlerden hareketle, müzik-musikî-vecd münasebeti hakkında ne söylemek istersiniz?

MEHMET ALİ DEMİR İLE “MUSİKİ” BAŞLIKLI MÜLAKAT yazısına devam et →

TASAVVUFTA VECD HALİ

Özet:

Sâlikin tevhide giden yolda karşılacağı üç halden en ehemmiyetli olanı vecd halidir. İsmullahı zikreden mürid, zikri ve ibadetleriyle beraber ulvi bir heyecana gark olur. Bu manevi heyecandır. Vecd hali kesbi (sonradan kazanılmış) değil, vehhi (fıtri)’dir. Bir anda ortaya çıkan vecd halinin gelişi ve ne zaman gideceği belli olmaz. Belli olmadığı gibi fark da edilmez. Bu çalışma, ehl-i tarikın ulvi yolculuğunda yaşadığı/yaşayacağı vecd halini izah etmek kabilinde kaleme alınmıştır.

Anahtar Kelimeler: Vecd, tevâcüd, aşk-ı ilahi, heyacan, sâlik

Giriş

Erbâbı tasavvuf, tasavvufi yolda bazı haller ve heyecanlar yaşarlar. Bu hal ve heyecanlar, eserin yani insanın, eser üzerinden müessire ulaşması yolunda kalbe ani olarak gelen hal ve heyecandan ibarettir. Kalbe gelen bu heyecanlardan müsbet olana vecd, menfi olana hatarat diyoruz. Selçuk Eraydın Tasavvuf ve Tarikatler isimli eserinde “v-c-d” kök fiilinden üretilen vecd mefhumunu şu sözlerle tanımlar; “yitiği ve aradığını beş duyu, şehevî ve gazabî kuvvet veya akıl yoluyla bulmak; öfke, hüzün, hüznü gerektiren keder; şikâyet etmek, bolluk ve zenginlik, istediğine kavuşmak, güç yetirmek, kolaylık, aşırı sevgi, aşk ve iştiyak sarhoşluğu içinde kendinden geçmek ve yüksek heyecan” manalarıyla izah eder. [1]

Vecd iki türlüdür: vecd-i mülk, vecd-i likâ. Sâliki bulan ve ona hâkim olan her vecd mülk vecdi, sâlikin bulduğu vecd ise likâ (karşılaşma) vecdidir. Hakk’tan gelen tecellilerle beraber kalbin karşılaştığı hüzün ve neşe gibi şeylerin hepsi birer vecddir. [2]

TASAVVUF YAZILARI -1- yazısına devam et →

YAZAR ÖMER AKPINAR İLE ‘FİKİR VE SİYASET MÜNASEBETİ’ HAKKINDA MÜLAKAT

Mülakat: Metin ACIPAYAM

‘Büyük ağaçlar, Küçük Saksılarda Yetişmez’

İlk nesil; zemin hazırlar ve temelleri atar. Yani fikriyatı ortaya koyar. Bir sonraki nesil, müesseseleri kurar. Daha sonraki nesiller ise medeniyetin inşası için mütefekkirleri ve sanatçıları yetiştirir. Her medeniyet bu safhalardan geçerek yükselir.

 Metin Acıpayam: Fikir Adamı ve siyasetçi hakkında başlayacak olursak… Fikir adamı ile siyasetçi arasındaki mukayese konularından calib-i dikkat olanı, bilgiye muhatap olmak ve onu yoğurmaktır. Siyasetçilere “gerçek” bilgi akar, öyle ki bilgiye boğulacak denli çok ve çeşitlidir. Fikir adamlarının malik olmadığı sayısız bilgi vahidi siyasetçilerin önüne, istemeseler de gelir, yığılır. “Gizli” veya “önemli” sıfatlarıyla tasnif ettikleri çok sayıda bilgiye sahiptirler. Halkın ve tabii ki fikir adamlarının sahip olmadıkları birçok bilgiye malik oldukları için “nefs emniyetleri” fevkalade gelişir. Fikir adamlarından daha fazla bilgiye sahip olmak, zihni evrenlerinde enteresan mecralar oluşturur ve garip tavırlar halinde dışarıya dökülür. Bu hal karşısında fikir adamının tavrı ne ölçüde ve ne şekilde olmalıdır?

Ömer Akpınar: Siyasi mülahazalara girmeden yapacağım tasvirler bizi fikir ve irfan mecraında tutacaktır. Sorunuza siyasetçilerin çok şeyleri bilmesi vechesinden başlayacak olursak; ‘Bazı sırları bilmemek, bilmekten daha hayırlıdır. Zira nice sırlar vardır ki öğrenenlerin hayatına mal olur.’ Bu yüzden her şeyi bilmek insanı fikir adamı yapmaz. Çünkü afaki malumat, zihni dağıtır, hedeften saptırır.

Ömer Akpınar ile MÜLAKAT yazısına devam et →

ŞAİR MEMDUH ATALAY İLE NECİP FAZIL’IN ŞİİRİ VE ŞAİRLİĞİ ÜZERİNE MÜLAKAT

Şiirin bir yatağı da kalptir. Kalbin dile gelişidir şiir çoğu durumda. Buradan baktığımızda hakikatin hakikati şiire ve şaire uyan bir nişandır…

METİN ACIPAYAM: Şairlik küçük ve âdi hasislikler işi midir? Yoksa idrakin en ileri merhalesinin cehdi mi?

MEMDUH ATALAY: Elbette şiirin dili günlük dilden farklı olduğu gibi şairin idraki de sıradan idrakten yani eşya ve madde üzerine yoğunlaşmış idrakten uzak olmalıdır. Novalis hakiki insan şairdir der. Bu sözde insanlık bir sanat olarak vurgulanır aslında. Yani şair öyle bir yerdedir ki kendi var oluşunu bir ideolojiye dönüştürmeden ve kendisi en alt ya da en üst olmadan insani olan her şeyi kavrayıp onun histe ve fikirde anlamına ulaşmalı bunu günlük dilin dışında bir dille ifade etmelidir. İdrak eşyanın ve maddenin dar kalıplarına sıkışmışsa şair sıfatı taşıyan eşhasın kendi benlik pürüzlerine muhatap olacağız demektir. Şair iç zenginliği ve anlama çabası çerçevesinde şeylerin üstündeki perdeyi aralayabilen adamdır. Bizde bilmek daima görmeyi içeren bir keyfiyet taşır. Batı’da ise bilmek güç sahibi olmaktır. Görmeyi ve mesuliyeti bilmenin bir gereği olarak algılayan kültürümüz insanın endişeli oluşunu, hüzünkâr tavrını önceler. Şair kendi ferdi macerası içerisinde beşeriyetin fıtratına dokunabilen bir his ve fikir idraki içerisinde olmalıdır. Mehmet Akif “in namına, ahlâk-ı fazıla namına, Allah korkusu namına kalbinde hiçbir his taşımayan, zulme, haksızlığa karşı samimi ruh cûşa, hûruşa gelmeyen şairler, hangi cemaatte mebzul ise Allah o cemaatin belasını verecek değilvermiş demektir. Öyle ya bir milletin ruhu evvela, eş ‘arında görülür. Saniyen efrârd-ı milletin terbiye-i içtimâiyesini yükseltmek; ulvi, bununla beraber sağlam fikirleri beliğ bir beyanın te’sir -i sâhiriyle kalblerde his haline getirmek ancak şairlerin vazifesidir.” (1) demektedir. Bu izahtan da anlaşılacağı üzre şair adeta sihirli ifadelerle milletini üst bir şuura taşıyan kimsedir.

  ŞAİR MEMDUH ATALAY İLE MÜLAKAT yazısına devam et →